Geçtiğimiz günlerde temeli atılan Akkuyu Nükleer Santrali ile tam bağımsız Türkiye yolunda nükleer teknolojiye geçmeye hazırlanan Türkiye, ilk kanadını inşa etmeye başladı. Nükleer teknolojinin ardından ikinci kanat olan vasıflı çelik üretimi de Türkiye’nin önündeki son büyük hamle olarak bekleniyor.
Vasıflı çelik ne demek?
Yüze yakın olan çelik çeşitleri kabaca iki kategori altında toplanıyor. Türkiye’nin de üretebildiği İnşaat ve makine imalatında kullanılan çelik çeşitleri, vasıfsız ya da diğer söylemiyle niteliksiz çelikler ve savunma sanayii, uzay sanayii, otomotiv sanayiinde kullanılan nitelikli çelikler. Hacim ve tüketim olarak çok büyük yer kaplayan niteliksiz çelik çeşitlerinin hemen hepsinde hem üretici hem de ithalatçı olan Türkiye özellikle namlu ve roket yapımında kullanılan özel çeliklerde ithalat ile ayakta kalmaya çalışıyor. Üretimi sırasında patentli özel formüllerle alaşımlı olarak üretilen nitelikli çeliklerin içerikleri ve imalat süreçleri inşaat ve makine sanayinde kullanılan vasıfsız çeliklerden daha farklı. Konunun uzmanları ve yakından takip eden tecrübeli sanayicilerin uyarsına göre, Türkiye’nin özel sınıfa girecek nitelikli çelikleri üretebilmek için dışarıdan teknoloji transfer etmenin yanı sıra özgün formülleri de üretebilmek için Ar-Ge yatırımları yapması gerekiyor.
Vasıflı çelikle neler yapılıyor?
Denizaltı, uçak gemisi, roket, füze, namlu, nükleer santral, insansız ve insanlı savaş ve savunma araçları, otomobillerin güç altında çalışan mil ve aktarma araçlarının imalatında özel olarak üretilmiş nitelikli çeliklere ihtiyaç duyuluyor. Türkiye inşaat ve makine sanayinde kullanılan çelikleri üretebilirken bu gibi amaçlar için ihtiyaç olan özel nitelikli örneğin ıslah çeliği üretimi yapmıyor.
Dünyada vasıflı çelik üreten ülkeler hangileri?
Dünyada 78 ülke vasıflı ya da vasıfsız olmak üzere çelik üretimi gerçekleştiriyor. Sıralamada Türkiye’nin 9. üretici olduğu listenin başında dünyadaki üretiminin nerdeyse yarısını tek başına yapan Çin yer alıyor. Çin’in ardından dünya çelik üretiminde Japonya ikinci Hindistan ise üçüncü ülke. Ancak bu sıralama ton bazında üretilen bütün çelikleri kapsadığı için bir kalite sırası olarak kullanılmıyor. Örneğin listenin başında bulunan Çin’in ürettiği çelik dünyanın en ucuz ve en kalitesiz çeliği olarak anılırken öte yandan bu listede Almanya 7. sırada olmasına rağmen kalite ve ciro üzerinden yapılan sıralamada ise ilk üç sıraya yerleşiyor. Özel amaçlar için kullanılan vasıflı çelik üretiminde ise ABD, Çin, Almanya, Japonya, Rusya, Ukrayna, Hindistan, Avusturya adı geçen ülkelerin başında geliyor. Örneğin çelik üretimi ton kapasitesi olarak 8. sırada olan Brezilya da nitelikli çelik üretiminde dışa bağımlı ülkelerden biri.
Enerjisiz ve çeliksiz bağımsızlık mümkün değil?
Devletler arasında karşılıklı köşeye sıkıştırmak için kullanılan ambargo tehditlerinin başında silah ambargosu gelmektedir. Bir ülke başka bir ülkeye silah ambargosu uyguladığında akla ilk gelen “silah ve teknolojisini satmamak” olarak anılan durum aslında buz dağının görünen ucudur. Çünkü asıl ambargo, silah üretiminde kullanılan hammaddelerin de kısıtlanmasıdır. Bu durumda ilk olarak kısıtlanan ise nitelikli çeliktir. Çünkü nitelikli çeliği olmayan ülkeler en başta namlu imalatında sıkıntı yaşamaya başlayacaktır. Örneğin tankların paletlere güç aktaran elemanları, motor aksamları, roketlerin gövde ve rampaları, hava araçlarının silahları, savaş gemisi ve denizaltıların silah ve yürü aksamlarında vasıflı özel çelikler hayati önem taşımaktadır.
Nitelikli çelikte İran örneği
Dünya çelik üretiminde ilk 15 ülke arasında sayılmayan İran çelik ihtiyacını, daha çok Rusya, Çin ve Hindistan üzerinden sağlarken kendi nitelikli çelik üretimi gerçekleştiren tecrübeli sanayiciler, İran’ın listeler de yer almamasını şu bilgiyle açıklıyor. “İran, uluslararası patent haklarını ihlal ederek Çin üzerinden devşirdikleri kopya formüller üzerinden üretim gerçekleştiriyor. Standart lisanlara bağlı kalmadığından ihracat yapamıyor; sadece kendi savunma sanayii ve nükleer teknolojinin ihtiyacını karşılayacak kadar üretiyor…”
Türkiye ne zaman vasıflı çelik üretecek?
2018’in ilk çeyreği itibarıyla özel amaçlar için kullanılacak vasıflı çelik üretimi için özel sektörde hiçbir hareket yokken sadece MKE’nin 2017 yılında Danieli&C.Officine Mecchaniche SpA firması ile “Anahtar Teslimi Çelikhane Sözleşmesi” bazı nitelikli çeliklerin üretimi için stratejik önemi olan bir hamle olarak değerlendiriliyor. Danieli&C.Officine Mecchaniche firmasıyla yapılacak projenin ileride tamlanmasının ardından teknoloji transferi ve yerli üretimin tetikleneceğini öngören uzmanlar, önümüzdeki 10 yıl içinde Türkiye’nin de kendi çeliğini üretebileceğini tahmin ediyor.
İlk beşte olabiliriz
Uzay savunma ve otomotiv sahalarının bel kemiği olan nitelikli çelik, bağımsızlığın enerjiden sonraki ikinci ayağı olarak kabul ediliyor. Önümüzdeki 10 yıl içinde ihtiyacı olan bütün nitelikli çeliği üretmesi beklenen Türkiye’nin, nükleer teknolojinin ardından ikinci kanadını da takarak tam bağımsız bir ülke olma yolunda dünyanın en güçlü 5 ülkesinden biri olması bekleniyor.
Kaynak: Diriliş Postası (Erem Şentürk)
