Projenin başlangıcında NEOM’un ana ayağı olarak tanıtılan The Line kentinin 170 km uzunluğunda olması, 9 milyon kişiyi içerebilmesi ve “araçsız, temiz enerjiyle çalışan” bir şehir modeli olması hedeflendi. Bu hedefler, Suudi Arabistan’ın petrol bağımlılığından kurtulma stratejisi kapsamında yer aldı.
Finansal Baskıların Artması ve Gerginliklerin Yükselmesi
Proje maliyetleri hızla yükseldi: Başlangıç tahminleri milyarlar düzeyindeyken, bazı analizler maliyetin trilyonlar düzeyine çıkabileceğini ortaya koydu. Kaynak bulma sıkıntısı yaşanıyor: Üst düzey yöneticiler, büyük yabancı yatırımların beklenen düzeyde gelmediğini belirtiyor. Çalışan sayısında ve bütçede kesintilere gidiliyor: Örneğin, projenin kadrosunda 1.000’den fazla kişi işten çıkarılma veya Riyad’a nakledilme riskiyle karşı karşıya.
Teknik ve Uygulama Risklerinin Görünür Hâle Gelmesi
The Line’nin yalnızca birkaç kilometrelik kısmının 2030’a kadar tamamlanacağı yönünde raporlar mevcut. Emek ve saha raporları, özellikle işçi hakları ve çalışma koşulları açısından ciddi endişeler taşıyor. Projenin birçok mekânında hâlâ kazıklar, hendekler ve hazırlık çalışmaları görülmekle birlikte “yaşam alanı”na dair somut yapıların çok sınırlı olduğu belirtiliyor.
Liderlik Değişimleri ve Odak Kaymasının Belirtileri
Projenin baş yürütücüsü olarak uzun süre görev yapan Nadhmi Al-Nasr’ın görevden ayrılması, projenin yeni bir aşamaya girdiğinin işareti olarak yorumlanıyor. Ayrıca, kaynaklara dayalı analizler, toplam bütçenin yeniden gözden geçirildiğini ve bazı modüllerin “ölçek küçültme”ye uğradığını gösteriyor.
Projenin “Beyaz Fil” Tehlikesiyle Karşı Karşıya Kalması
NEOM, başlangıçta “oyunun kurallarını değiştirecek” bir şehir modeli olarak sunulmuştu. Ancak günümüzde şu risklerle karşı karşıya:
- Yüksek maliyet: Yatırımın karşılığının gelecekte nasıl alınacağı belirsiz.
- Gecikmeler ve belirsizlikler: Tamamlanma tarihleri sürekli ötelendi.
- Kaynak rekabeti: Ülkenin başka mega etkinliklere yönelmesi NEOM için ayrılan kaynakları zorlayabilir.
Bu unsurlar, projenin “prestij odaklı ama işlevsellik açısından tartışmalı” bir yapıya dönüşebileceğini işaret ediyor.
İlerisi İçin Kritik Noktalar
NEOM’un geleceği tamamen karanlık değil; hâlâ “stratejik öncelik” olarak tanımlanıyor. Ancak şu gerçeklerle yüzleşmek gerekiyor: Zaman çizelgeleri uzamış durumda, finansman ihtiyacı artıyor ve dış yatırım hâlâ yeterli değil. Teknik uygulanabilirlik ve işçi koşulları gibi alanlarda kritik sorunlar var. Bu açıdan, NEOM sadece bir şehir değil; büyük bir vizyonun sınavı haline gelmiş durumda.
Vizyonun Ayakları Yere Değer mi?
NEOM projesi, “çölün ortasında yeni bir dünya” vaadiyle ortaya çıktı. Ancak artık bu vaadin arkasındaki gerçekler masaya yatırılıyor. Yüksek hedefler, dev bütçeler ve çarpıcı renderlar yeterli olmuyor; hayata geçirme şartları ağır ve risklerle dolu. Eğer NEOM, sunduğu ütopyayı gerçekleştiremeyecekse, bu sadece bir şehir inşası değil; bir vizyonun çöküşü de olabilir.