İkinci el araç piyasası Türkiye’de oldukça hareketli. Ancak bu piyasanın en büyük sorunlarından biri de araç kilometresiyle oynanması, yani halk arasında bilinen adıyla “kilometre düşürme” işlemi. Alıcılar, aracın daha az kullanıldığını düşünerek yüksek bedeller ödeyebiliyor. Sonradan aracın kilometresiyle oynandığını öğrenmeleri ise ciddi bir mağduriyete yol açıyor. Peki kilometresi düşürülmüş araç satın alan kişi hangi hukuki yolları izleyebilir?
KİLOMETRE DÜŞÜRME NEDİR?
Kilometre düşürme, aracın gerçek kullanımını gizlemek amacıyla kilometre sayacının geriye alınmasıdır. Bu işlem:
- Alıcıyı yanıltmak,
- Aracın değerini olduğundan fazla göstermek,
- Haksız kazanç elde etmek için yapılır.
Bu tür hileli işlemler, yalnızca alıcıya zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda Tüketici Hakem Heyeti ve mahkemeler nezdinde “ayıplı mal satışı” olarak değerlendirilir.
HUKUKİ NİTELİK: AYIPLI MAL SATIŞI
Türk Borçlar Kanunu’na göre, kilometresi düşürülmüş araç ayıplı mal kapsamındadır. Ayıplı mal satışında alıcının çeşitli hakları vardır:
- Satışı iptal edip bedel iadesi talep etmek,
- Aracı iade etmeden bedel indirimi istemek,
- Ücretsiz onarım talep etmek,
- Satıcının sorumluluğunu ileri sürmek.
Bu haklardan hangisinin kullanılacağı, mağdurun tercihine bağlıdır.
KİLOMETRESİ DÜŞÜRÜLMÜŞ ARAÇTA ALINABİLECEK HUKUKİ YOLLAR
- Satıcıya başvuru: Öncelikle satıcıya aracın kilometresiyle oynandığı bildirilerek çözüm talep edilebilir.
- Noterden ihtarname: Satıcı uzlaşmaya yanaşmazsa noterden ihtarname gönderilebilir.
- Tüketici Hakem Heyeti: Belirli bir parasal sınırın altındaki uyuşmazlıklarda başvuru yapılabilir.
- Tüketici Mahkemesi: Daha yüksek meblağlı uyuşmazlıklarda dava açılabilir.
- Ceza davası: Kilometre düşürme işlemi aynı zamanda dolandırıcılık suçu kapsamına girebilir.
YARGITAY KARARLARI
Yargıtay’ın birçok kararında, kilometresi düşürülmüş araç satışı açıkça ayıplı mal satışı olarak kabul edilmiştir. Bu kararlarda, satıcının aracın gerçek kilometresini bildiği veya bilmesi gerektiği belirtilmiş ve alıcının sözleşmeyi feshederek bedel iadesi talep edebileceği vurgulanmıştır.
ÖRNEK BİR SENARYO
Bir vatandaş, 2018 model aracını 120 bin km olarak satın alıyor. Ancak bir süre sonra yapılan ekspertiz kontrolünde aracın aslında 200 bin km olduğu ortaya çıkıyor. Bu durumda alıcı:
- Aracı satıcıya iade edip ödediği bedelin tamamını geri isteyebilir,
- Veya aracı elinde tutup değer kaybı kadar bedel indirimi talep edebilir.
Ayrıca, satıcı hakkında dolandırıcılık suçundan şikâyette bulunabilir.
CEZAİ SORUMLULUK
Kilometre düşürmek yalnızca hukuki değil, cezai sonuçlar da doğurur. Türk Ceza Kanunu’na göre bu işlem, dolandırıcılık suçu kapsamına girer ve satıcı hakkında hapis cezasına varan yaptırımlar uygulanabilir.
DİĞER MAĞDURİYETLER
Kilometresiyle oynanmış araç satın almak yalnızca maddi zarara yol açmaz. Aynı zamanda aracın bakım ve tamir süreçlerinde alıcıyı yanıltır. Örneğin; araç aslında 200 bin km’deyken 100 bin km bakımının yapılmış gibi görünmesi, ileride motor arızaları ve güvenlik sorunları yaratabilir.
BENZER KONULAR
Kilometresi düşürülmüş araç davaları, aslında birçok farklı konuyla bağlantılıdır. Örneğin:
- Araç değer kaybı davaları da araçların gerçek değer kaybını tazmin etmeye yöneliktir.
- Pert farkı tazminatı ise ağır hasarlı araçlarda gündeme gelir.
- Kaza tespit tutanağına itiraz da trafik kazalarında kusur oranının belirlenmesiyle ilgili önemli bir konudur.
Tüm bu başlıklar, araç sahiplerinin hukuki haklarını bilmesi açısından önemlidir.
SÜRÜCÜLERİN BİLİNÇLENMESİ
Türkiye’de ikinci el araç alım satımında birçok kişi yalnızca fiyat ve dış görünüşe dikkat ediyor. Ancak aracın kilometresi, hasar kaydı ve ekspertiz raporları mutlaka kontrol edilmeli. Satıcıya güvenerek işlem yapmak, ileride ciddi mağduriyetlere yol açabilir.
Vatandaşların bilinçlenmesi için trafik kazasında kusur oranları ve tazminat davaları yazılarımız da faydalı olabilir.
SONUÇ
Kilometresi düşürülmüş araç satın alan kişi, hukuken hem tüketici hakları kapsamında hem de ceza hukuku kapsamında korunmaktadır. Alıcı, satıcıya karşı sözleşmeyi feshedebilir, bedel indirimi talep edebilir veya dava açabilir. Ayrıca satıcı hakkında dolandırıcılık suçundan şikâyet hakkı vardır.
Yargıtay kararları da, bu tür işlemleri açıkça ayıplı mal satışı olarak görmekte ve alıcının mağduriyetini giderecek yönde hüküm vermektedir. Bu nedenle araç satın alan kişilerin haklarını bilmeleri, noter işlemleri ve ekspertiz raporlarıyla süreci güvence altına almaları büyük önem taşır.