Türkiye’de çalışma hayatında son yıllarda en çok tartışılan konulardan biri mobbing olmuştur. Çalışanların iş yerinde sistematik baskı, dışlama veya yıldırma politikalarına maruz kalması yalnızca psikolojik değil, aynı zamanda hukuki açıdan da ciddi sonuçlar doğurmaktadır. Peki mobbing nedir, nasıl anlaşılır ve mağdurlar hangi hukuki yollara başvurabilir?
MOBBİNGİN TANIMI
Mobbing, iş yerinde bir çalışanın belli bir süre boyunca sistematik şekilde baskı altına alınması, küçük düşürülmesi, dışlanması veya yıldırılmaya çalışılmasıdır. Genellikle işveren veya iş arkadaşları tarafından yapılır ve çalışanın işten ayrılmaya zorlanması hedeflenir.
Türk Dil Kurumu’na göre mobbing, “psikolojik taciz” anlamına gelir. Uluslararası literatürde ise “workplace bullying” veya “harassment” terimleriyle ifade edilir.
MOBBİNGİN BELİRTİLERİ
Bir davranışın mobbing sayılabilmesi için sistematik olması gerekir. Tek seferlik olumsuz davranışlar mobbing kapsamında değerlendirilmez. Yaygın mobbing örnekleri şunlardır:
- Çalışanın sürekli eleştirilmesi ve küçük düşürülmesi,
- Sosyal olarak dışlanması, toplantılara çağrılmaması,
- İş yükünün artırılması veya yeteneklerine uygun olmayan görevler verilmesi,
- Hakaret, tehdit veya ima yoluyla baskı kurulması,
- Başarılarının görmezden gelinmesi.
Bu tür davranışlar uzun süre devam ettiğinde çalışanda ciddi psikolojik sorunlara yol açabilir.
HUKUKİ DAYANAK
Mobbing, Türk Borçlar Kanunu, İş Kanunu ve Türk Medeni Kanunu çerçevesinde değerlendirilmektedir. Yargıtay kararlarında da işverenin, çalışanlarını psikolojik tacizden koruma yükümlülüğü olduğu açıkça belirtilmiştir.
Ayrıca Anayasa’nın 17. maddesi, herkesin maddi ve manevi varlığını koruma hakkına sahip olduğunu güvence altına alır. Bu nedenle mobbing mağdurları, hem tazminat davası hem de ceza davası açabilir.
MOBBİNG MAĞDURLARININ HAKLARI
Mobbinge maruz kalan bir çalışan:
- İş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanır.
- Maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
- Mobbing yapan kişiler hakkında suç duyurusunda bulunabilir.
- İş müfettişlerine veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikâyette bulunabilir.
Bu noktada sürecin doğru yönetilmesi için uzman desteği almak önemlidir.
YARGITAY KARARLARINDA MOBBİNG
Yargıtay, birçok kararında mobbingin ispatında tanık beyanlarının, e-posta yazışmalarının, mesajların ve diğer belgelerin dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir. Özellikle uzun süreli baskı ve dışlama durumlarında, mahkemeler çalışan lehine karar vermektedir.
Mobbing davaları, ispat zorluğu nedeniyle teknik bilgi gerektirir. Çalışanlar çoğu zaman hangi belgelerin delil olacağını bilmedikleri için hak kaybı yaşar. Böyle bir durumda yapılması gereken en doğru adım, avukata sor seçeneğini değerlendirmektir.
Deneyimli bir İstanbul avukat, sürecin başından sonuna kadar mağdurun yanında yer alarak hem dava açılmasını sağlar hem de hak kayıplarını önler.
AVUKATA SORU SOR: MERAK EDİLENLER
Mobbinge uğrayan vatandaşların en sık sorduğu sorular şunlardır:
- “Mobbingi nasıl ispat edebilirim?”
- “Kıdem tazminatı hakkım var mı?”
- “Manevi tazminat davası açabilir miyim?”
Bu soruların cevabı her olayın özelliğine göre değişir. Bu nedenle çekinmeden işçi avukata soru sor ve sürecini profesyonel destekle yönet.
VATANDAŞLAR İÇİN ÖNERİLER
- Mobbinge maruz kaldığınızı düşünüyorsanız, tüm belgeleri ve yazışmaları saklayın.
- Tanık olabilecek iş arkadaşlarınızı belirleyin.
- Hak kaybı yaşamamak için süreci tek başınıza yürütmeyin.
- Gerektiğinde profesyonel hukuki destek alın.
SONUÇ
Mobbing, iş hayatında en sık karşılaşılan ve çalışanların hem psikolojik hem de ekonomik açıdan zarar görmesine yol açan bir olgudur. Sistematik baskı ve yıldırma politikalarıyla karşı karşıya kalan çalışanların, haklarını aramaktan çekinmemesi gerekir.
Yargıtay kararları ve mevzuat, mobbing mağdurlarını koruyan güçlü yasal dayanaklar sunmaktadır. Vatandaşların bilinçlenmesi, belgelerini doğru toplaması ve uzman desteği alması, hak kayıplarının önüne geçecektir.