Türkiye’de çalışma hayatında en sık yaşanan sorunlardan biri işçilerin hak ettikleri tazminatlarını alamamalarıdır. Özellikle kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai alacakları ve yıllık izin ücretleri işçi-işveren arasında en çok uyuşmazlığa konu olan haklardır. Peki işverenin ödeme yapmaması durumunda işçi ne yapmalı, hangi hukuki yollara başvurabilir?
İŞÇİNİN TEMEL TAZMİNAT HAKLARI
1. Kıdem Tazminatı
Bir işyerinde en az 1 yıl çalışan işçi, belirli şartlarla kıdem tazminatına hak kazanır. Emeklilik, askerlik, evlilik, işverenin haksız feshi gibi nedenlerle iş sözleşmesi sona eren işçiye kıdem tazminatı ödenmelidir.
2. İhbar Tazminatı
İş sözleşmesi feshedilirken kanunda öngörülen ihbar sürelerine uyulmazsa, işçiye ihbar tazminatı ödenir.
3. Fazla Mesai ve Yıllık İzin Ücretleri
İş Kanunu’na göre işçiye fazla mesai ücreti ödenmeli, kullanılmayan yıllık izinler de ücret olarak karşılanmalıdır.
Ancak birçok işveren bu ödemeleri yapmaktan kaçınmakta ve işçiler mağdur olmaktadır.
TAZMİNAT ALAMAYAN İŞÇİNİN YAPMASI GEREKENLER
1. Öncelikle İşverenden Yazılı Talepte Bulunmak
İşçi, işten ayrıldıktan sonra işverene yazılı olarak tazminat ve alacaklarını talep eden bir ihtarname göndermelidir. Bu ihtar noter aracılığıyla yapılırsa hukuki süreçte güçlü bir delil olur.
2. Arabulucuya Başvurmak
2018 yılında yapılan düzenlemeyle işçi-işveren uyuşmazlıklarında dava açmadan önce arabuluculuk zorunlu hale gelmiştir. İşçi, arabuluculuk bürosuna başvurarak işverenle uzlaşmayı denemelidir. Eğer anlaşma sağlanamazsa, işçiye dava açma hakkı tanınır.
3. İş Mahkemesinde Dava Açmak
Arabuluculuk süreci sonuçsuz kaldığında işçi, iş mahkemesinde dava açarak tazminatını talep edebilir. Mahkeme sürecinde işçinin elindeki belgeler, tanık beyanları ve bordrolar önemli delil olarak değerlendirilir.
YARGITAY KARARLARINDA İŞÇİ HAKLARI
Yargıtay’ın yerleşik kararlarına göre, işçinin fazla mesai yaptığını tanık beyanlarıyla ispatlaması mümkündür. Ayrıca işverenin işçiye yıllık izin kullandırmadığı durumlarda, izin ücretlerinin ödenmesi gerektiği de birçok kararla teyit edilmiştir.
AVUKATA SOR: HAKLARINIZI KORUYUN
Tazminat alamayan işçilerin en çok yaptığı hata, süreci tek başına yürütmeye çalışmalarıdır. Oysa iş davaları teknik bilgi gerektirir. İşçiler çoğu zaman “Kıdem tazminatımı nasıl alırım?”, “Fazla mesai ücretimi ispatlayabilir miyim?” gibi sorularla karşı karşıya kalır. Bu noktada en doğru adım, avukata sor seçeneğini değerlendirmektir.
Bir işçi avukatı, işten çıkarma, ihbar ve kıdem tazminatı, fazla mesai ve diğer işçilik alacakları konusunda profesyonel destek sağlar. Böylece işçi, hak kaybı yaşamadan sürecini güvenle yönetebilir.
- “İşverenim bana tazminatımı ödemedi, ne kadar sürede dava açmalıyım?”
- “Arabuluculukta anlaşma sağlanmazsa ne olur?”
- “Sigortasız çalıştım, yine de tazminat alabilir miyim?”
Bu soruların cevapları her olayın özel durumuna göre değişir. Bu nedenle çekinmeden avukata soru sor ve haklarını net biçimde öğren.
İSTANBUL AVUKAT DESTEĞİ
Türkiye’nin en yoğun işçi nüfusuna sahip şehri olan İstanbul’da iş davaları oldukça yaygındır. Deneyimli bir İstanbul avukat, hem arabuluculuk görüşmelerinde hem de iş mahkemesi sürecinde işçilerin haklarını koruyacak stratejiler geliştirebilir. Özellikle toplu işçi davalarında, İstanbul’da görülen davalar emsal teşkil edebilmektedir.
VATANDAŞLARA ÖNERİLER
- İşten ayrıldığınızda mutlaka tüm belgelerinizi (bordro, izin formu, maaş dekontu) saklayın.
- İşverenin sözlü vaatlerine güvenmeyin, her şeyi yazılı alın.
- Arabuluculuk sürecine hazırlıklı girin.
- Hak kaybı yaşamamak için süreci uzman bir avukatla yürütün.
SONUÇ
Tazminat alamayan işçi ne yapmalı? sorusunun cevabı, öncelikle noter ihtarıyla alacaklarını istemek, ardından arabuluculuğa başvurmak ve gerekirse iş mahkemesinde dava açmaktır. İşçi haklarını bilmez ya da yanlış uygularsa, ciddi kayıplar yaşayabilir.
Bu nedenle işçilerin bilinçlenmesi ve uzman desteği alması hayati önem taşır.