Avustralya Ulusal Bilim Ajansı CSIRO tarafından görevlendirilen Argo tipi otonom okyanus robotu, 2020 yılında Doğu Antarktika’da Totten Buzulu yakınlarında ölçüm yapmak üzere suya bırakıldı. Normal koşullarda her 10 günde bir yüzeye çıkarak sıcaklık ve tuzluluk verilerini uydular aracılığıyla merkeze iletmesi planlanan robot, güçlü akıntılar nedeniyle rotasından saptı. Uzun süre yüzeye çıkamayan sistem, kayıp olarak değerlendirildi.
Yanlış Rota Bilimsel Bir Fırsata Dönüştü
Robot, batıya sürüklenerek bilimsel gözlemlerin son derece sınırlı olduğu Denman Buzulu’nun altına girdi. Bu durum başlangıçta görevin başarısız olduğu izlenimini yarattı. Ancak aylar sonra elde edilen veriler, yanlış rotanın benzersiz bir keşif fırsatına dönüştüğünü gösterdi. Robot, buzulların altında ilerlemeyi sürdürerek veri toplamaya devam etti.
Buz Sahanlıklarının Altında Ölçümler Yapıldı
Robot, Denman Buzulu ve Shackleton Buz Sahanlığı altında, deniz tabanından buz rafının alt yüzeyine kadar uzanan su kolonunda ölçümler gerçekleştirdi. Yüzeye çıkıp veri aktaramasa da, yükselme denemeleri sırasında buz rafına her temas ettiğinde buz tabanının derinliğini kaydetti. Bu temaslar, araştırmacılar için kritik ipuçları sağladı.
Buz Sahanlıklarının Rolü Bir Kez Daha Ortaya Kondu
Buz sahanlıkları, Antarktika’daki buzulları okyanustan kısmen izole eden ve erimeyi yavaşlatan doğal tamponlar olarak biliniyor. Ancak okyanus sularının ısınması, daha sıcak su kütlelerinin bu yapıların altına sızmasına yol açıyor. Bu durum, tabandan erimeyi hızlandırarak buzulların denize karışmasını artırıyor.
Toplanan Veriler Deniz Seviyeleri İçin Uyarı Verdi
Araştırma ekibi, robotun topladığı 195 ayrı veri profilini uydu ölçümleriyle karşılaştırarak izlenen güzergâhı yeniden oluşturdu. Sonuçlar, Shackleton Buz Sahanlığı’nın şu aşamada ciddi bir risk taşımadığını ortaya koydu. Ancak Denman Buzulu için tablo daha endişe verici oldu.
Bilim İnsanları Küresel Etkilere Dikkat Çekti
Uzmanlara göre Denman Buzulu’nun tamamen erimesi, dünya genelinde deniz seviyelerinin yaklaşık 152 santimetre yükselmesine neden olabilecek bir potansiyele sahip. Bilim insanları, bu tür risklerin erken tespit edilmesinin iklim değişikliğinde geri dönüşü zor eşiklerin aşılmış olabileceğini gösterdiğini vurguluyor.
Kayıp sanılan bir robotun buzulların altından taşıdığı bu veriler, küresel iklim kriziyle mücadelenin kritik bir noktaya ulaştığını bir kez daha gözler önüne serdi. Uzmanlar, gerekli önlemler alınmadığı takdirde kıyı bölgelerinin ciddi tehdit altında kalabileceği uyarısında bulunuyor.
